EU Know How Klassieker: Interview met Frans Timmermans in 2007

In 2007 interviewde ik Frans Timmermans, toen staatssecretaris Europese Zaken over zijn ideeën over Europa. Zes jaar en twee kabinetten later publiceert het kabinet de Staat van de Unie. Het is opvallend hoe het discours over Europa weinig verandert is. Veel leesplezier. 

U bent nu nog geen jaar staatssecretaris. In wat voor klimaat kwam u terecht?

“Ik trof een Nederland dat zoekend naar zichzelf was. Een Nederland dat op zoek was naar een eigen rol binnen Europa. Europa was inmiddels geen populair onderwerp; men vroeg zich af of het wel zó moet.”

U had zich een betere situatie kunnen wensen om in te belanden. Was dat moeilijk voor u?

“Nee, ik wist wat de situatie was, en ik wist wat er van mij verwacht werd. Mijn belangrijkste taak was Nederland uit de grondwettelijke impasse leiden. Europa heeft nieuwe spelregels nodig, maar er moet ook rekening gehouden worden met de eisen van de Nederlandse burgers.” 

Heeft u in het buitenland zich vaak moeten verontschuldigen voor het Nederlandse “Nee”, of de positie van Nederland ? Ervaren ze ons in Europa als "moeilijk?" 

“Nee, ik heb me nog nooit verontschuldigd. Waarom zou ik? Als democraat, vind ik dat niet nodig. Ik moet er juist naar handelen. In Europa vinden ze ons soms lastig, maar ook heel constructief. Wat wel speelt is dat ze ons niet begrijpen. Zo van; "wat willen jullie nou?” 

Toen u vier maanden staatssecretaris was, organiseerde ik de EuroNederlander Awards. U was toen door mensen in het veld voorgedragen voor zowel EuroNederlander als Eurofoob van het jaar. Uiteindelijk heeft de redactie besloten u in de categorie EuroNederlander te plaatsen. Waarom denkt u dat u voorgegdragen was voor Eurofoob en waarom voor Euronederlander? 

“Ik denk dat ik genomineerd was voor EuroNederlander van het jaar, omdat mensen mij identificeren met Europa. Ik heb natuurlijk in de Tweede Kamer veel gedaan omtrent Europese zaken. En nu als staatssecretaris word ik natuurlijk ook geassocieerd met Europa. Maar ook op persoonlijk vlak; ik heb in verschillende Europese landen gereisd, gewoond en gestudeerd.” 
“Ik denk dat ik voornamelijk door Eurofielen ben voorgedragen voor Eurofoob van het Jaar. Ik heb het afgelopen jaar een aantal heilige huisjes omver geschopt. Ik geloof niet in oplossingen uit de jaren zestig en zeventig, waarin we allemaal zouden moeten opgaan in één Europa. Dit zal voornamelijk de Eurofielen niet bevallen.” 

Wanneer u praat over oplossingen uit de jaren zestig en zeventig, bedoelt u dan het Federalisme?

“Ja.”

Tijdens een bezoek aan Sophie in het Veld, hadden we het over de nieuwe staatssecretaris. Zij noemde u een Europeaan in hart en nieren. Hoe ver was zij van de waarheid?

“Geen millimeter!. Dit klopt inderdaad. Maar tegelijkertijd ben ik géén Eurofiel. Ik probeer altijd kritisch te zijn tegenover Europa.” 

U bezoekt met enige regelmaat publieke debatten. Men zou zelfs kunnen spreken over de Timmermans Tour door het Land. Is er een moment wat u in het bijzonder is bijgebleven? In zowel positieve als negatieve zin.

“In positieve zin is mij een debat met scholieren in Breda het meest bijgebleven. Dat was een enorm levendig debat, waar de vragen over en weer gingen. Het was net pingpongen met de zaal. Ik heb niet echt negatieve ervaringen meegemaakt, behalve dan dat ik soms ergens kom en lege zalen aantref. Maar goed, dat is het risico van het vak.”


U heeft het hele jaar door kritische vragen van burgers gekregen. Met welke vragen heeft u het meest moeite ?

“Ik heb de meeste moeite met vragen waar men mijn integriteit in twijfel trekt. 

Hoe vaak zegt u het woord Europa op een dag ? En heeft u wel eens last van Europa overdosis ?

“Ja ik heb soms last van Europa overdosis. Hoe vaak ik het woord Europa zeg ? Géén idee, misschien tien keer op een dag. Het gebeurt mij een enkele keer in het weekeinde dat ik het woord niet zeg.”

Ikzelf was coördinator Europese Zaken van de Jeugdraad, voorzitter van de Jonge Europese Federalisten, en heb een Master gedaan in Europese studies. Ik denk erover na om binnenkort niks meer te doen met Europa. Wellicht dat ik ga bloemschikken. Zal ik u meteen ook inschrijven? 

“Bloemschikken ? Nou nee, ik hou van theater, lezen, fietsen. Bloemschikken lijkt me nou niks.”

Vorige week was er een item op Europa in Nederland over de mogelijkheid een Europa-wijde referendum te houden over het Lissabon-verdrag. Het ziet ernaar uit dat de maatschappelijke organisaties hier voor zijn (met enig voorbehoud). Wat is uw positie ten opzichte van een Europa-wijd referendum ? 

“Het Europa-wijd referendum is een mooie manier om de burgers te betrekken bij Europese Zaken. Maar..... Het houden van een Europa-wijde referendum zou bij verschillende Europese landen stuiten tegen grondwettelijke bezwaren. Dus in die zin is het de mensen blij maken met een dooie mus.”

Hoe belangrijk zijn maatschappelijke organisaties voor het Europees integratieproces in Nederland, en op welke manier betrekt u hen bij het proces?

“De maatschappelijke organisaties zijn héél belangrijk, in ieder geval veel belangrijker dan ze zich zelf realiseren. Zij staan tussen de burgers en de overheid en daarmee genieten ze een groot vertrouwen. Wat ik graag zou willen zien is dat de maatschappelijke organisaties een standpunt innemen ten opzichte van Europese integratie. Op dit moment nemen ze nog teveel een neutrale positie in.” 

Eerder dit jaar, heb ik u tijdens een debat gevraagd waar we u op mogen afrekenen. U antwoordde toen; "op een helder en realistisch Europa beleid". Laat ik het nu anders vragen. Waar hoopt u aan het eind van uw termijn het meest trots op te zijn ?

“Misschien, dat ik erin geslaagd ben om Europa een betere plaats in Nederland te geven.”

Dat de mensen iets meer van Europa houden ?

“Dat mensen in Nederland, Europa op haar waarde kunnen schatten.” 

U heeft wel eens gezegd dat het goed is dat het debat omtrent Europa van haar ideologie ontdaan wordt. Sommige zouden zeggen dat dit juist het probleem is. 

“Ik geloof dat mensen het praktische nut van Europa moeten inzien. In de jaren zeventig was Europa nog een ideologie. Ik geloof dat mensen eerst moeten begrijpen op welke manier zij praktisch profijt hebben van Europa, eer zij in Europa kunnen geloven. Om te proberen mensen te overtuigen uit ideologische redenen vóór Europa te zijn, voordat zij het praktische nut ervan inzien is het paard achter de wagen spannen.” 

En dan komen we nu bij de laatste vraag.

“En dan ? Ga ik door voor de koelkast?”

Nee, maar wellicht dat de redactie u weer voor EuroNederlander van het Jaar nomineert. 

“Haha”

Waar zou Europa in Nederland een item aan moeten wijden of wie zouden wij moeten interviewen?

“Ik denk dat het interessant zou zijn om Jan Marijnissen te interviewen, hij heeft hele interessante opvattingen over Europa. Rita Verdonk zou ook een interessante zijn, Of anders misschien iemand die niet in de politiek zit. Zoals wellicht mensen die in de grensgebieden wonen, of een vrachtwagenchauffeur.”